Yöresel Dil

TOKAT-TURHAL ÇAYLI KASABASI HALKININ  KONUŞTUGU AĞIZ FARKLILIKLARI VE BU KELİMELERİN MANALARI

ÇAYLI' DA KONUŞULAN                   
                        MANASI (ANLAMI)
 
AĞCA Beyaz
ALAÇUH Bağevi, güneşten korunmak için yapılan yer
AŞURMA Kuplukazan
ARTUH Geriye    kalan   fazla
AĞUÇ Avuç  içi
AĞURT Yanagın  iç  kısmı
AYRUH Benzerlerinden ayrı tutulan  , sarmaşık
AĞU Zehir
AMALE İşçi
AZUH Yanına alınan  yiyecek
AMEL İsal
ARĞI Ağrı
AGARTU Yogurt.süt,vb.
AYAHDAŞ Arkadaş
AHBUN Hayvan  gübresi
AMBAREVÜ Kiler
AGUZ Dogum yapmış inegin  sütü
AHDARACAH Ekmek pişirmede kullanılan demirden alet
BADAL Merdiven
BALDICAN Patlıcan
BALDUZ Baldız
BILDIR Geçen yıl
BAYAHDAN Biraz önce
BARHAÇ Küçük  bakır  kova
BODUÇ Tahtadan yapılan kova
BÜZÜK Kalça
BÜRÜK Başa  örtülen  örtü
BÜNELEK Hayvanların haşere sokması sonucunda aldığı kaçış hali
BÖGÜR Vücüdün yan tarafları
BÜK Böğürtlen
BUZAĞI İnegin  yavrusu
BÖTDÜRME Haşlama
BICIH İnegin  yavrusu
BACILIH Kız  arkadaş
ÇAĞLIH Mutfakta  bulaşık yıkanan  yer
CAZU Yaramaz  kız  çocuğu
CÜCÜK Civciv
CEREK İnce   ağaç
CEYRAN Elektrik
CİCİK Meme,gögüs
CEKİT Çeket
ÇENTE Çanta
CAYIRDAH Aniden
CIZLAVAT Lastik ayakkabı
CIVIH Hafif  sulu
CAVLAH Cıplak
CİBİLİYET Huy,karakter
CIBIR Fakir
CİDME Tekme
CİMCİK Çimdik  atma,sıkma
CULUH Hindi
CİBELMEK Şımarmak
CIRCIR Fermuar
CIRI İshal
CİRBE Posa
CECİM Dokunarak işlenen  bir  tür  kilim
CILH Bozuk  yumurta
ÇEMÜÇ Kuru üzüm
ÇİPİK Alkış
ÇAPUT Bez  parçası
ÇİĞİT Çekirdek
ÇOŞDAR Laf taşıyan ara bozucu
ÇÖKELENMEK Boşa vakit geçirmek
ÇÖRDÜK Küçük armut
ÇEDİK Çocukların giydiği naylon ayakkabı
ÇEREZ Leblebi
ÇÖM Belin orta  kısmı
ÇÖLPE Sakar
ÇİT Başörtü
ÇÖKELİK Çökelek
ÇABUH Acele
ÇALU İnce odun
ÇUL Kıldan yapılmış örtü
ÇEBİŞ Bir  yaşındaki keçi
ÇOLLU Hastalıklı .zayıf,çelimsiz
ÇİMMEK Banyo yapmak
ÇİPREMEK Yırtılmak üzere olan
ÇÖĞDÜRME İşemek
ÇEMKÜRME Haykırma
DASDAR Ekmek konulan bez
DİNELMEK Ayakta durmak
DOMBALAH Takla 
DUMMAH Suyun içine  girmek
DÜRZÜ Yaramazlık yapan erkek çocuk
DADAH Agıza  alınan tatlı yiyecekler
DUĞAH Duvak
DÖŞ Gögsün yukarı  ön  kısmı
DÖŞEK Yatak
DÜĞÜ İnce bulgur,düğcek
DEAMİS Çocukların emzklerine sürülen bir  tür tatlı
DIRMUH Tırmık
DINNAH Tırnak
DİLAR Beşikte bebegin yattıgı döşek
ECİ Yenge
EYEĞÜ Kaburga kemigi
ELLAAM Herhalde , meğer
ENEK Misket
ENTERİ Kadınların giydigi  bütün giysi
EMMİ Amca
EBE Nine,babaane,anneanne
EĞRETİ Emanet
EMZÜK Çocuklara verilen kauçuk meme
ENÜK Köpek  yavrusu
EĞİŞ Hamur kesilen bir tür araç
ELİĞİ İpi eğirmeye yarayan araç
EME Babanın kız kardeşi,hala
EKSÜĞETEK Kadın
EYCÜK Biraz
ESSAHDAN Gerçekten
EMME Ama
FERİG Piliç
FİSDON Şalvar
FIHARA Zavallı,fakir
FİLKETE Cengelli  igne
GIZ Bayanlar arasında  kız  anlamında  söylenen söz
GARDIŞ Erkek  kardeş
GATIH Ayran
GÖZER Elegin kalın deliklisi
GÖĞ Gök  yüzü
GARSUH Kasık
GOYA Güyya,sanki,sözde,yani
GÜYE Kumaşları kemiren küçük böcek
GABUH Kabuk,dış  kesim
GARI Kadın,eş
GATMER Yaglı gözleme
GAZEL Kuru  yaprak
GIDIH Çene
GICIR Yeni,yepyeni
GİLİK Kalın ekmek
GİŞİ Erkek,koca,eş
GÖLÜK Eşşek
GAĞUR Müslüman olmayan kimse
GIÇ Bacak,baldır
GEDÜK Dişi eksik olan
GARA Siyah
GUYOĞU Damat,güvey
GÖN Deri
GÜBÜR Çöp
GULK Kulaçkaya   yatan tavuk
GÜRBE Gübre ,kimyasal madde
GANETLÜ Çift taraflı  açılan kapı
GANET Kanat
GAYIŞ Kemer
GÜCÜK AYI Şubat ayı
GÖMBE Bir  çeşit  börek
GALUH Evlenmemiş,evde  kalmış
GIRMİS Cumhuriyet  altını
GAHIŞLAMAK İtelemek
GILAĞAN Dügünlerde ucuna  elma  takılmış   cam agacı
GİĞİŞMEK Kaşınmak
GELEĞÜ Lağım fareesi
HIDLAH Gırtlah
HENİKMEK Sersemlemek
HAHUT İşe  yaramaz,zayıf
HERS Başa  takılan  başlık
HOLLUH Tavukların yumurtlaması  için  yer,kümes
HOL Tavugun  yumurtlaması için altına  konulan yumurta
HASURDA Muhallebeci
HELKİ Bakır kova
HERÜF Eş.koca
HEYİGDİYE Hemen,şimdi
HILLI Uslu,akıllı
HARAÇ Asla
HEĞBE İki  gözlü  torba
HÖLLÜK Uyurken çocukların altına  konulan bir  çeşit  toprak
HAHMUSAAP Sagdıç,yegen,kirve,arkadaş
HESLÜ Sinirli,asabi
HELLE Bir  tür   yöresel  çorba
HEMİ Öylemi
HAYAT Dar  uzun  salon
HOŞOĞ Hoşaf,komposto
HACAT Araç,gereç
HÜMKÜRMEK Saldırmak
HAYOĞ Ayol
IRBIH İbrik
IHCIRIH Hıçkırmak
İLİSTİR Süzgeç
İSGEMBİ Sandelye
İŞGEFE Yufka
İLİF Yıkanmak için  kullanılan  bir  tür  kese
İDARA Lamba,gazlambası
İFLAH Nefes  kesilmesi,düzelmez
İCAR Kiraya  vermek
İLİK Düğme
İLEĞEN Legen
İLEYIH Layık
İLENGER Bakırdan  büyük  kab
KİRTİK Sabun artıgı, küçük sabun
KENEF Tuvalet
KÖMÜŞ Manda
KIRIH Eşşegin  yavrusu
KİRMAN Kendir  ipini  ayırmaya  yarayan  araç
KELEM Lahana
KEŞİK Sıra
KİŞKİLEMEK İkisini  bir  birine    düşürmek
KİZİR Bekçi
KÖMEÇ Ebegümeci
KEPENEK Kelebek
KÖZKÜREĞİ Ateş  küreği
LAĞAP Lakap
LOĞ Toprak  damları sıkıştırmak  için  kullanılan   silindir  taş
MIGA Naylon
MIH Çivi
MISMIL Düzgün olmayan  ,işe  yaramaz
MALAMAT Berbat,rezil
MAHAT Tahtadan  yapılan  sabit  oturma  yeri,sedir
MUŞMA Yumruk
MANUH Kedi  yavrusu
MUHAAT Sahip  çıkma
MUDUL Ucunda sivri  demir  bulunan  sopa
MEĞEL Çapa
MENEVCE Bir  tür  yenen  bitki ,kuşkonmaz
MAYAHOŞ Ekşi,tadı  az  ekşi  olan
MERTEK Hızarlanmamış  kalın  kereste
MUJMULUH Oburluk,çok  yiyen
MAARİM Meğer
MIRIH Moral,halsizlik
NAHIŞ Nakış  işleme
NAFDELİN Naftalin
NEZÜG İnce  olan,narin
OHLOGU Hamur  açmaya  yarayan araç
ÖYNÜK Önlük,öne  baglanan  bez
ÖYE İplik  ve  boncukla  yapılan  bir  tür  dantel
ÖJBE Bıtkınlık  veren,bıktıran,üsteleyen
ÖĞENDERE Ucu  ince  demirli  sopa
ÖĞÜRSEK İneklerin  çiftleştme  zamanı
PEVLÜKE Fabrika
PIRTI Çamaşır
PEVLAR Salça
PETNİ Ahırdaki hayvan  yemliği
PAŞALU Uzun elbise
PANTUL Pantolon
PARTAL Yalan,abartarak konuşma
PATOZ Ekinin  buğday  ve  samanını  ayıran  araç
PAĞLA Fasulye
PÜRPÜRÜM Semiz  otu
PEŞLÜ Yöresel  giysinin  tümü
PEŞGÜR Havlu
PUĞAR Çeşme
PİNNİK Kümes
PÖÇ Uyluk  kemiği
POLATİKE Tenezül etmeme,
PÜSGÜT Biskivi
SAHDIYAN Çok  kirli,aşırı  kirli  olan
SEF Ters, yanlış  olan
SEĞİTMEK Koşmak
SORUTMAK Ayakta  durmak
SADIR Aşırı kir,kurumuş  kir
SETEN Bulgur döğülen  taş
SOYHA Ölünün  arkasında  kalan  eşyası
SERGİME Gözün  istemsiz  hareketi
SITARA Haysiyet
SOHUDAŞI Ortası oval şeklinde oyuk, içinde buğday dövülen büyük taş
SÖNGÜT Çaydanlık vb. Araçların kireçlenmesi
SACIYAH Ekmek pişirmeye  yarayan  aletin ayağı - sac ayağı
ŞAPLAH Tokat, şamar
ŞİPELEG Aceleci
ŞİPŞİP Hızlı, hızlı
TAVATİR Gayet
TERECE Lambalık
TULUHLANMAK Dalağı  şişmek
TAHDEMBEÇ Tahtadan  yapılmış üstüne  oturulan  veya yük konulan  yer
TERÇİME Hafif terleme  hali
TAVLU Şişman
TUMAN Basmadan, bezden dikilen  geniş şalvar
TEREG Mutfak  dolabı, kapların  dizildiği  raf
TOMBALAH Yuvarlak
TEMEK  Agırdaki pisliği atmak için  kullanılan  pencere
TÜKAN Dükkan, bakkal
TİLLE İnce  uzun  baston
TİRKİ Ağaçtan oyulmuş kulplu tas
TELİS Çuval, büyuk torba
TENGİRE Tencere
TAMATOS Domates
TEKEM Bir tür yenen bitki
TOHAÇ Çamaşır yıkamaya yarayan ağaçtan yapılmış saplı bir tür araç
TOSGABA Kaplumbağa
TELESİMEK Bunalmak,yorulmak
URUPLOĞU Tahıl ölçmekte kullanılan 18 kg ölçek
URBA Giysi
UN ÖĞÜ Un konulan bez
UHCUR Bel lastiği
ÜYEZ Sivirisinek
ÜDMEK Yenmek
ÜTELEMEK Tüylerin ateşte yanması
VOBA Beddua anlamında söylenir
VEREP Eğri ,kenar
VEZEĞ Giysilerde lastik takılan yer
VIŞ Yazık olmuş
YAŞAR Bir yaşındaki dana
YEL Rüzgar
YALAH Hayvanlara yem verilen ağaçtan ve taştan oyulmuş yer
YUNNAH Banyo yapılan yer,hamam
YAŞMAH Kadınlarda ağız ve burnun örtülmesi
YAĞINNI  Sırt,bel
YALLIH Önlük
YÖREG Beşikteki bebeğin sarıldıgı bez
YIMILCAMA Gıdaların bozulmaya dönmesi
YUHA Derin olmayan
YÜĞÜTMEK Koşmak
ZAHMERİ Kış ayı
ZOĞAL Kızılcık
ZAHAN Bakır, çinko vb. Tabak
ZERZE Kapı sürgüsü
ZIVGIDI Dar ve kısa olan
ZERE Zira, demekki
ZERDELÜ Zerdali, kaysının olgunlaşmamışı
ZERZELE Deprem